Zawał rzadko spada jak grom z jasnego nieba. Często uprzedza – a ta wiedza naprawdę ratuje życie. Warto ją mieć „pod ręką”, by w porę uniknąć najgorszego. Ponieważ zawał – niestety w ok. 16,6% przypadków kończy się w Polsce zgonem pacjenta w perspektywie roku. Pierwsze objawy pojawiają się bardzo często. Opisujemy, jakie to dolegliwości.
Procent zmarłych wskazany wyżej jest czymś, czego nie wolno lekceważyć. Zwłaszcza, że pierwsze sygnały potrafią pojawić się na kilka dni, a nawet 2–3 tygodnie przed ostrym epizodem zawałowym.
Wczesna reakcja realnie zmniejsza ryzyko trwałego uszkodzenia serca i śmierci. Nawet jeśli nie natychmiastowej, to na przestrzeni kolejnych miesięcy – do roku. A tego oczywiście chcemy za wszelką cenę uniknąć. Przejdźmy zatem do konkretów.
Czy zawał „zapowiada się” wcześniej?
U wielu osób pojawiają się objawy prodromalne na kilka dni, a nawet 2–3 tygodnie przed ostrym epizodem. To zwykle krótkie, nawracające sygnały niedokrwienia mięśnia sercowego, mylone z przemęczeniem, stresem albo niestrawnością.
Występują u obu płci, choć u kobiet częściej dominują nietypowe dolegliwości (zmęczenie, duszność, ból pleców czy żuchwy), co bywa bagatelizowane.
3 objawy alarmowe odczuwalne z wyprzedzeniem
-
Nietypowe, narastające zmęczenie – „padają baterie” mimo snu i mniejszego wysiłku; bywa pierwszym sygnałem u kobiet.
-
Duszność w spoczynku lub przy małym wysiłku – uczucie braku tchu, „ciasno w klatce”, nocne przebudzenia z potrzebą głębokiego oddechu.
-
Nawracający ucisk/ból w klatce piersiowej – krótki, tępy lub gniotący ból za mostkiem, czasem promieniujący do ramienia, barku, pleców albo żuchwy; mija, ale wraca falami (np. przy stresie, po posiłku, na zimnie).
Kiedy natychmiast wzywać pomoc?
Jeśli dolegliwości narastają, trwają >5–10 minut, wracają częściej lub łączą się z zimnymi potami, nudnościami, kołataniem serca czy zawrotami głowy — dzwoń 112/999.
Nie prowadź samochodu samodzielnie. Nawet „łagodny” ból, który powtarza się codziennie, wymaga pilnej oceny (EKG, troponiny). Do czasu konsultacji unikaj wysiłku, nie pal, rozważ żucie aspiryny 150–300 mg wyłącznie jeśli nie masz przeciwwskazań i jednocześnie wzywasz pomoc medyczną.
Najczęstsze sygnały 5–10 dni przed zawałem
-
Nietypowe, utrzymujące się zmęczenie (często pierwsze i najbardziej lekceważone).
-
Duszność przy zwykłych czynnościach lub nocne „duszenie”.
-
Ucisk/ból w klatce piersiowej – krótkie, nawracające epizody.
-
Ból promieniujący do barku/ramienia/pleców/żuchwy lub między łopatkami.
-
Zaburzenia snu i niepokój (często towarzyszą innym objawom).
Pamiętaj: lepiej „dmuchać na zimne”. Każde pogorszenie wydolności, nowy ból w klatce czy nietypowa duszność u osoby z czynnikami ryzyka (nadciśnienie, cholesterol, cukrzyca, palenie, otyłość, obciążający wywiad rodzinny) wymaga szybkiej diagnostyki.
Wczesne rozpoznanie i leczenie (angioplastyka, leki przeciwpłytkowe, statyny, beta-blokery) ratują życie i ograniczają rozległość zawału.
Źródła: ezdrowie.gov.pl, heart.org
